Lampy operacyjne i zabiegowe to niezbędne elementy wyposażenia sali operacyjnej. Wszystkie elementy wyposażenia sali operacyjnej muszą spełniać rygorystyczne normy krajowe i międzynarodowe, dotyczące wyrobów medycznych. Nie inaczej jest ze składowymi systemu oświetlenia. Lampy operacyjne powinny silnie oświetlać pole operacyjne, aby wyostrzyć szczegóły i maksymalnie ograniczyć rzucanie cienia. Sprawdźmy, jaka powinna być idealna lampa operacyjna i czym się kierować przy jej wyborze?
Lampy operacyjne w technologii LED
Nowoczesne lampy operacyjne wykorzystują technologię LED-ową, wychodzącą naprzeciw potrzebom współczesnej chirurgii. Emitowane przez nie światło jest homogeniczne i komfortowe dla oczu operatora, ponieważ przypomina światło naturalne. Diodowe lampy LED charakteryzują się znaczną oszczędnością energii elektrycznej i żywotnością przekraczającą nawet 50 tysięcy godzin. Bardzo istotne jest, że diodowe lampy operacyjne nie emitują ciepła i nie nagrzewają powierzchni, na którą świecą. Umieszczone są w specjalistycznych oprawach, dzięki którym redukują zjawisko rzucania cienia. Technologia LED-owa ma zdecydowaną przewagę nad tradycyjnymi źródłami światła, dlatego lampy halogenowe z żarnikiem wolframowym powoli odchodzą w zapomnienie i coraz rzadziej można je spotkać na salach operacyjnych. Czasze LED-owych lamp operacyjnych wykonywane są z aluminium lub tworzyw sztucznych odpornych na uszkodzenia i mających przy tym niewielką wagę.
Najważniejsze cechy lamp operacyjnych
Nowoczesne lampy operacyjne muszą spełniać szereg wymagań. Tylko spełnienie określonych wymagań jest gwarancją prawidłowego oświetlenia określonej partii ciała pacjenta i tym samym prawidłowego przeprowadzenia zabiegu. Lampy operacyjne oferowane są na rynku w wariancie ściennym, sufitowym oraz mobilnym. Oświetlenie sufitowe dostępne jest w postaci zawiesia pojedynczego, podwójnego i potrójnego. Lampy operacyjne powinny być ergonomiczne, wydajne i łatwe w obsłudze, a przy tym spełniać najwyższe standardy higieny. Lampy operacyjne muszą być proste w czyszczeniu i dezynfekcji. Koniecznie muszą mieć funkcję regulacji w zakresie natężenia światła i wielkości pola operacyjnego. Mogą być również wyposażone w regulacje temperatury barwowej. Istotne jest, aby ich obudowa nie zakłócała nawiewu laminarnego na sali operacyjnej, a wygodne uchwyty pozwalały na dowolne pozycjonowanie lampy w trakcie zabiegu. Lampy operacyjne mogą być wyposażone w kamerę monitorującą obraz z pola operacyjnego, który może być i zintegrowany z systemem video rejestrującym obraz.
Do najbardziej istotnych parametrów lamp operacyjnych i zabiegowych zaliczamy natężenie oświetlenia, współczynnik oddawania barw, temperaturę barwową, promieniowanie cieplne i bezcieniowość. Lampa operacyjna musi maksymalnie ograniczać zjawisko cienia, czyli pozostawiać jak najwięcej światła w polu operacyjnym. Wartość procentowa bezcieniowości powinna być jak najwyższa. Warto również zwrócić uwagę na wysoką wartość natężenia światła, określaną w jednostce lx. Natężenie oświetlenia dla lamp operacyjnych mierzy się dla odległości 1 metra. Lampy operacyjne powinny generować w centralnym punkcie oświetlenie o wartości minimum 40000 lx oraz maksimum 160000 lux. Współczynnik odwzorowania barw Ra zawiera się w przedziale od 0 do 100. Nowoczesne lampy operacyjne powinny jak najwierniej odwzorowywać kolory, dlatego ich współczynnik Ra nie powinien być mniejszy niż 90. Bezpośredni wpływ na tą wartość ma temperatura barwowa lampy, która powinna mieścić się w zakresie 4000 – 5000K. Natomiast emitowane promieniowanie cieplne wpływa na oddawanie ciepła w kierunku stołu operacyjnego, dlatego powinno być jak najmniejsze.
Na koniec warto przytoczyć niektóre akty prawne, regulujące wymagania odnośnie do lamp operacyjnych i zabiegowych. Zaliczamy do nich przede wszystkim Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 czerwca 2005 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia Zakładu Opieki Zdrowotnej oraz normy krajowe i międzynarodowe takie, jak PN-84/E-02033: Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym, PN-EN 12464-1: Technika świetlna — Oświetlenie miejsc pracy i PN-EN 60601-2-41: Medyczne urządzenia elektryczne – część 2-41: Wymagania szczegółowe dotyczące bezpieczeństwa podstawowego oraz funkcjonowania zasadniczego opraw chirurgicznych i opraw diagnostycznych.
