Placówki medyczne zobligowane są do opracowania oraz wdrożenia procedur postępowania medycznego, zapewniających nie tylko właściwe leczenie pacjentów, lecz i ciągłe utrzymanie warunków gwarantujących ich bezpieczeństwo, również pod względem zagrożeń epidemiologicznych. Warunki takie powinna zapewnić pacjentowi każda placówka o charakterze leczniczym. Jest to istotne, szczególnie w przypadku pojawienia się ognisk epidemii, które w tak sprzyjających warunkach jak obiekty służby zdrowia(duża liczba osób z osłabioną odpornością immunologiczną) mogą spowodować poważne zagrożenie dla zdrowia i życia leczonych w placówce osób, samej jednostce zaś mogą przysporzyć kłopotów, narażając ją na procesy sądowe i (w perspektywie) płacenie zakażonym pacjentom odszkodowania. Dlatego tworzenie i funkcjonowanie procedur epidemiologicznych w obiektach służby zdrowia ma ogromne znaczenie dla ochrony zdrowia pacjentów. Procedury epidemiologiczne powinny wyznaczać wzorzec postępowania w celu ograniczania ryzyka wystąpienia zakażenia, w przypadku jego bezpośredniego wystąpienia i sposobów likwidacji skutków. Powinny one powstawać m.in. w oparciu o aktualna wiedzę medyczną, przy konsultacji autorytetów z danej dziedziny i w zgodzie z obowiązującymi regulacjami prawnymi oraz normami.
Przepisami regulującymi kwestie utrzymania w placówkach leczniczych warunków sanitarnych są m.in. Ustawa o działalności leczniczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 160, 138) i Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U. z 2012 r. poz. 739), ponadto Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz.U. z 2001 r. nr 126 poz. 1384) w powiązaniu z Ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2008 r. nr 234 poz. 1570). Wskazują one wymagania wobec pomieszczeń do wykonywania określonego typu świadczeń medycznych, wymagania wobec urządzeń medycznych, instalacji i in.
Utrzymanie warunków sanitarnych
Utrzymanie właściwych warunków sanitarnych w obiektach służby zdrowia odbywać się musi w sposób systemowy, regularny i rzetelny oraz dostosowany do stopnia występowania zagrożenia. Obiekt należy do tego celu podzielić na strefy: wolną od flory patogennej (np. magazyny zasobów czystych i materiałów sterylnych), strefę ogólnej czystości pozbawione ryzyka i o niskim jego stopniu (korytarze, windy, biura, dyżurki, ale też ogólne sale chorych czy gabinety diagnostyki nieinwazyjnej), następnie strefę czystości zmiennej (jest to już strefa wysokiego ryzyka, obejmująca m.in. oddział anestezjologii i intensywnej terapii, blok operacyjny, SOR, sale chorych o obniżonej odporności itp.) oraz strefę ciągłego skażenia (np. toalety i łazienki, brudowniki, pomieszczenia patomorfologii i in.). Każda ze stref posiadać będzie inny plan dezynfekcji, obejmujący zakres wykonywania czynności myjąco-dezynfekcyjnych, paletę obowiązujących środków higienicznych, determinujących też kolejność wykonywania prac oraz wskazujących odpowiedzialny za ich wykonanie personel medyczny lub pomocniczy.
Dbałość o warunki higieniczno-sanitarne w placówkach służby zdrowia przejawia się jednak nie tylko w ułożeniu i przestrzeganiu procedur, to także stosowanie w placówce materiałów umożliwiających znaczące ograniczenie ryzyka związanego z zakażeniem mikroflorą bakteryjną. Pokrywa się nimi obszary najbardziej narażone na kontakt z biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi, na przykład przełączniki, kontakty, guziki alarmowe, wtyki i gniazda, powierzchnie blatów, klamki, uchwyty i inne narażone na kontakt z zarazkami elementy wyposażenia. Do takich materiałów o właściwościach antybakteryjnych i samoczyszczących należy m.in. miedź przeciwdrobnoustrojowa oraz jej stopy, jak również złoto, srebro i tkaniny impregnowane tymi metalami (stosuje się również niekiedy tlenek cynku). Dlaczego najchętniej jako materiał antybakteryjny i przeciwgrzybiczny wykorzystywana jest akurat miedź? Jest ona bowiem stosunkowo tania w pozyskaniu, a posiada silne właściwości umożliwiające redukcję zagrożeń zakażeń bakteriologicznych, wirusowych i grzybiczych m.in. takich patogenów, jak antybiotykoodporny gronkowiec złocisty, pałeczki okrężnicy, a nawet wirus grypy typu A (bezpośrednio powiązany z tzw. ptasią grypą). Potwierdzają to badania naukowe wskazujące, że obszar pokryty miedzią przeciwdrobnoustrojową jest w stanie w ciągu 2 godzin wyeliminować ze swej powierzchni nawet 99,9% bakterii chorobotwórczych. Powierzchnia taka wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe bez względu na ścieranie, zawilgocenie, czyszczenie detergentami, a nawet wtedy, gdy jest już utleniona. Zamiast czystej miedzi może zastosowany również być stop miedzi i innych pierwiastków, obecność miedzi musi wynosić jednak nie mniej niż 65%. Trzeba jednak pamiętać, że wykorzystanie materiałów antybakteryjnych na powierzchniach dotykowych nie jest metodą na zastąpienie procedur sanitarno-higienicznych w placówkach medycznych, a jedynie ich uzupełnieniem.
